Oturduğunuz koltukların, yattığınız yatakların, kullandığınız rafların, çekmecelerin, kalemlerin, oyuncakların ve aklınıza gelecek olan hemen herşeyin bir parçasıdır tel. Eğilir, bükülür, istenen formda bir iskelet ya da yay haline gelir. Peki merak eden oldu mu? Nasıl imal edilir?
Tel bükümünün ve yay imalatının nasıl yapıldığı ile ilgili kısaca bilgi vereceğim bu blogda, ardından birkaç üretim videosu paylaşacağım.
Yay imalatı, tel bükme, boru bükme vb. işlevlerini yapan makineler, her ne kadar basit birer işlem yapıyorlarmış gibi gözükseler de bir parçanın imalat süresini ciddi ölçülerde düşürebildikleri için sektör için önem arz ediyor.
Aynı zamanda bu makinelerin arka planında ciddi bir bilgi birikimi mevcut.
Bu yazıda "tel bükme işlemi"ni birazcık ele almak istiyorum.
Tel bükme işlemi temelde 3 ana işlevden oluşur.
1. Tel doğrultma/düzeltme.
2. Tel sürme
3. Form verme
4. Sonlandırma
Tel Doğrultma
Eğer tel sürekli olarak bir makaradan boşaltılarak gelecekse, öncelikle tel doğrultma ünitesinde doğrultulur. Doğrultulduktan sonra, tel sürme işlemi yapıldığında ileriye doğru ok gibi dümdüz biçimde gitmesi gerekir.
Tel Sürme
Tel sürme işleminde, genellikle teli süren topları tahrik eden servo motorun enkoderinden gelen bilgiye güvenilmez, harici bir enkoder telin üzerine yay baskısıyla hafifçe basar, bu harici enkoderdan gelen pozisyon bilgisi servo motorun geri beslemesi olmuş olur.
Burada, geribesleme aldığımız enkoder tekerleğimizin "kalibre" enkoder tekerleği olması gerekir. Ayrıca kaplamasının kauçuk tarzı kaydırma yapmayan bir kaplamayla kaplanmış olması düzgün bir sürme işlemi olması açısından önemlidir.
Ancak birçok uygulamada, harici enkoder kullanılmadan işlemin başarılı olduğunu gördüm. Dolayısıyla, düzgün bir mekanikle, harici enkoder kullanmadan da bu iş +-0.3mm hata seviyelerinde çözülebiliyor diyebilirim.
Tel sürme işlemi düzgünse, ekrandan kaç mm tel sürmek istemişsek, sonuçta uzunlukte teli alabiliyor olmamız gerekir.
Form Verme
İşin püf noktası burada... Makinenin mekaniğine göre bükülecek tele 2 boyutlu ya da üç boyutlu form verilebilir. Daha önceden operatör tarafından makineye tanıtılmış bulunan ürünler ekrandan seçilir ve imalat başlar... Ancak formun oluşturulması aşaması biraz zahmetlidir üç aşağı beş yukarı bir excel tablosuna motor pozisyonları girmeye benzer.Sonlandırma
İşin ikinci püf noktası da burası... Çelik tele form vermek hakkaten kolay iş değil. Yayın her defasında aynı açıda bükülmesi, aynı noktada sonlanması gerekiyor!
Hareket Kontrol Tekniği
Eğer helezonik yay (selyangoz kabuğu gibi dardan başlayıp genişleyen, ya da köşesiz biçimde çapı değişen diye de ifade edebilirim) yapmak isteniyorsa, arka planda çalışan hareket profili büyük olasılıkla daha önceki bloglarımda adı geçen camming (birbirine bağlı hareket) profilidir. Bu sayede tüm hareket kontrol işlemleri kontrolör çevrim zamanından bağımsız olarak firmware seviyesinde yapıldığı için, hareket kesintisiz ve hızlı biçimde gerçekleşebilir.
Noktadan noktaya hareket kontrolü modunda çalışırken kontrolör öncelikle hangi adımda olduğunu kontrol eder, o adıma ilişkin motor pozisyonlarını ve hızlarını ilgili motorlara yazar, ardından harekete başla komutu gönderir. Kontrolörün harekete başla emri ile, servo sürücünün bu emri algılayıp hareketi başlatması arasında 3-5, yerine göre 10 ms gibi bir zaman geçer. Servo hareketini tamamladığı zaman, "hareketimi tamamladım" mesajını kontrolöre gönderir. Bu mesajı kontrolörün algılayıp, yeni bir adıma geçmesi gerekir. Dolayısıyla hem hareket başlarken, hem de biterken, ayrı ayrı gecikmeler oluşur. Bu gecikmeler her ne kadar minicik olsa da, dedik ya, "üretim adedi herşeydir".
Dolayısıyla, hareket profilini komple iş başlarken oluşturup bir bütün halinde fw seviyesinde koşturmak sayesinde bu gecikmelerin önüne geçebilir.
Neyse, çok uzattım. Aşağıda, birkaç örnek video görebilirsiniz.
Yay imalatında mekanik kam kullanımı : Ana motora bağlı çalışan yan kolların hareketi mekanik bir cam(kam) tarafından tahrik ediliyor. Başlığa tıklayarak örneği inceleyebilirsiniz.
Yay imalatı nasıl yapılıyor : Burada bir telin nasıl ürün haline geldiğini görebilirsiniz.
Bursa'da yaptığımız makinenin test imalatlarından birisi : Mekanik kamın nasıl elektronik kama dönüştürüldüğünü görebilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder